Bedelli Bedelsiz Sermaye Artırımı ve Rüçhan Hakkı Nedir? Nasıl Kar Edilir?

Sermaye artırımı bölünme olarak da adlandırılabilir. Bedeli bedelsiz bölünme olarak da tanımlanabilir. 

Sermaye artırımı, bir şirketin hisse senedi sayısını ve sermayesini artırması işlemidir. Bu işlemi yapmasının iki nedeni olabilir: ya şirket büyümek veya finansal olarak güçlenmek ister ya da şirketin kasasında yeterli nakit yoktur. 

Sermaye artırımı iki şekilde yapılabilir: bedelli veya bedelsiz. Bedelli sermaye artırımında, şirket ortaklarından yeni kaynak toplar ve bunun karşılığında onlara yeni hisse senetleri verir. Bedelsiz sermaye artırımında ise, şirket kendi iç kaynaklarını kullanarak ortaklarına yeni hisse senetleri verir ve onlardan herhangi bir bedel talep etmez. Sermaye artırımı, hisse senedi fiyatlarını ve yatırımcıların karlılığını etkileyebilir. 

Bedelsiz Sermaye Artırımı Nedir? Basit Bir Örnek

Bedelsiz sermaye artırımı, bir şirketin kendi iç kaynaklarını kullanarak ortaklarına yeni hisse senetleri vermesi ve böylece şirket sermayesini artırması işlemidir. Bu işlem, şirketin kasasına ek para girmesini sağlamaz, ancak hisse senedi sayısını ve piyasa değerini etkiler. Bedelsiz sermaye artırımı, şirketin büyüme potansiyelini, karlılığını ve finansal yapısını gösterir. Bedelsiz sermaye artırımı yapan şirketler, yatırımcılar için cazip olabilir.

Basit bir örnek vermek gerekirse:

1000 TL toplam paramız var. Y hissesinin tanesi 10 TL. 100 adet Y hissesi alıp toplam 1000 TL ödedik. 

Şirket %100 sermaye artırımına gitti. Hiçbir şey yapmadık. Hisses sayımız 200 adet oldu. Toplamda ödediğimiz para 1000 TL olduğu için hisse adet maliyeti 5 TL oldu. Yani şirket hissesi artırım oranında adet artırıp para olarak da artırım oranında değer kaybı yaşayacak. 

Kendime not: Bedelsiz sermaye artırımı sonrasında şirket hisselerinin bir kaç gün tavan tavan gitme ihtimali oluyor. İnsan psikolojisi kaynaklı bir durum. Bu yüzden bedelsiz sermaye artırımları sonralarında hisseleri tutmak daha karlı olabilir. (Bedelli sermaye artırımında tersi oluyor)

Bedelli Sermaye Artırımı Nedir? Basit Bir Örnek

Bedelli sermaye artırımı, bir şirketin mevcut ortaklarından veya yeni ortaklardan yeni kaynak toplayarak, sermayesini ve hisse senedi sayısını artırması işlemidir. Bu işlem, şirketin büyüme, borç ödeme, finansal yapı iyileştirme gibi amaçlarla nakit ihtiyacını karşılamak için yapılır. Bedelli sermaye artırımı, hisse senedi fiyatlarını ve yatırımcıların karlılığını etkileyebilir. Bedelli sermaye artırımına katılan yatırımcılar, yeni hisse senetlerini indirimli fiyattan satın alabilirler. Katılmayan yatırımcılar ise, hisse senetlerinin değer kaybetmesi riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Bu indirimli hisseyi almaya yarayan hak rüçhan hakkı.

Rüçhan Hakkı Nedir?

Rüçhan hakkı, bedelli sermaye artırımı yapan bir şirketin mevcut ortaklarına yeni hisse senetleri alma önceliği tanımasıdır. Bu hak, ortakların hisse senetlerinin değer kaybetmesini önlemek ve şirketin büyümesine katılmak için kullanılabilir.

Bedelli sermaya artırımı yapılırken rüçhan hakkı kullanılır ya da zarar etmemek için rüçhan hakkı satılır. 

Örnek ile somutlaştıralım: 

Rüçhan hakkını kullanırken bankada paranızın olması gerekir. Sermaye artırımında belirlenen tutarda hisseyi alacak paranın bankada olması gerekir. Yukarıdaki Y hissesi örneğinden devam edelim. 

Şirket %100 bedelli sermaye artırımı yapacağım dedi. Bedelli sermaye artırımında hisse başı artırım bedelini 1 TL olarak belirledi. Elimizde 100 adet Y hissesi vardı. 100 hissemiz olduğu için 100 TL ödeyip 100 hisse alma hakkı verdi. Toplamda 200 hissemiz oldu. 

Hisselerin maliyeti nasıl oldu? İlk etapta 100 hisse için 1000 TL ödedik. Bedelli sermaye artırımında da 100 hisse için 100 TL ödedik. Toplamda 200 hisse için 1100 TL ödedik. Hisse maliyeti 1100/200= 5,50 TL oldu. 

Kendime Not: İşte rüçhan hakkı kullanılmaz ya da rüçhan hakkı satılmazsa hisse adedi aynı kalıp hisse fiyatı düşeceği için zarar etmiş oluruz. Bedelli sermaye artırımı olursa ya para koyulup sermaye artırımına katılınacak ya da rüçhan hakkı satılacak. 

Rüçhan Hakkı Nasıl Satılıyor, Rüçhan Hakkının Değeri Nasıl Belirleniyor?

Rüçhan hakkı rüçhan pazarlarında satılıyor. Rüçhan hakkının belirlenmesinin örneğini yukarıdaki örneği devam ettirerek inceleyelim.

Bedelli sermaye artırımı sonrası hisse değeri 5,50 TL olmuştu. Bedelliye katılan bir kişi hisse başına 1 TL ödüyordu.

5,50-1,00=4,50 TL  Rüçhan hakkının değeri hisse başına 4,50 TL dir. 

Rüçhan hakkı satılmazsa zarar edilen miktar budur. Rüçhan hakkını satmak para kazandırmaz. Sadece hissenin değer kaybı kadar paranın alınması, bu sayede bedelli sermaye artırımından zarar etmemeyi sağlar. Bu yüzden sermaye artırımına katılınmıyorsa mutlaka rüçhan hakkının satılması lazım

Kendime Not: Bazı şirketler sürekli bedelli sermaye artırımı yapıyor. Sermaye artırımından aldıkları parayı doğru yatırım için kullanmıyor, çarçur ediyor şeklinde bir algı oluşuyor. Bu nedenle sermaye artırımı sonrası hisselerin değeri düşebiliyor. Son zamanlarda azaldı. 

Kendime Özet Not: 

1-Bedelli sermaye artırımı sonrasında şirketi yakından takip edip yatırımları doğru kullanıp kullanmadığı incelenerek, detaylı takip edilerek hareket etmek gerekiyor. Sermayeyi doğru kullanıp yatırım yaparsa değerini 5-6 kat artırabilir. Parayı doğru kullanmazsa zarar edebilir. Bu nedenle şirketi beğenmiyorsak hisseleri satmak gerekli. 

2-Bedelsiz sermaye artırımı sonrası şirketler genelde yükseliyor. Adet başı değer düştüğü için alımı kolay oluyor, talep de artıyor. 

NOT: Bu içerikleri kendi finansal eğitimimi somutlaştırmak ve kendime veri tabanı oluşturmak için paylaşıyorum. Bir öğrenme metodu olarak kullanıyorum. Konunun uzmanı değilim. Burada yazanları dikkate alarak finansal işlem yapmayın.